1 bài toán tính vòng quay của vốn, đó là nhiệm vụ đầu tiên mà sếp giao cho tôi. Anh không nhận xét gì nhiều về kết quả mà tôi làm. Gần 7 năm không động đến toán học đã khiến tôi lúng túng và đổ mồ hôi hột. Tôi đã ngây thơ đến mức nghĩ rằng anh ấy muốn kiểm tra trình độ toán học của tôi.
Sau này, khi hiểu ra vấn đề rằng việc đồng vốn xoay vòng sẽ ảnh hưởng mật thiết đến thu nhập của 1 người môi giới chứng khoán, thỉnh thoảng tôi vẫn hay cười 1 mình về sự ngây thơ của tôi lúc đó.
Nghề môi giới chứng khoán là 1 nghề rất tự do, và cái chết của 1 sự nghiệp môi giới chứng khoán cũng nằm ở 2 chữ tự do đó. Làm môi giới nghĩa là làm gì cũng được, miễn mang được tiền về cho bản thân và cho công ty, chấm hết.
Đẳng cấp của 1 người môi giới chứng khoán được thể hiện ở việc dưới trướng của họ có bao nhiêu người và cấp bậc của họ là gì. Càng nắm trong tay nhiều nhân lực nghĩa là năng lực kiếm tiền của bạn là rất lớn để che chở cho các đệ tử của mình. Hay nói cách khác, 1 người trưởng phòng môi giới như sếp tôi cũng là chủ nhân của 1 tiểu doanh nghiệp trong lòng 1 doanh nghiệp.
Nhưng dĩ nhiên, kịch bản đẹp nhất chỉ xảy ra trong điều kiện thị trường chứng khoán đang nở hoa rực rỡ. Có rất nhiều những câu chuyện lên voi – xuống chó trong ngành này diễn ra với tần suất nhanh đến chóng mặt, nó diễn ra còn nhanh hơn cả bài toán vòng quay của vốn mà sếp giao cho tôi ngay ngày đầu tiên đi làm.
Tôi cũng không biết là mình may mắn hay không may khi bước chân vào thời điểm bước ngoặt của thị trường thuở mới vào nghề, cũng là bước ngoặt của rất nhiều số phận, trong đó có tôi. Đó là năm 2018, khi thị trường chứng khoán Việt Nam quay trở lại đỉnh cao nhất mọi thời đại của nó. Mỗi ngày đi làm, tôi đều chứng kiến những ánh mắt đầy ngọn lửa nhiệt huyết của những người môi giới trẻ.
Điều duy nhất tôi luôn tự hỏi bản thân mình thời điểm đó là tại sao 1 người có thể khát khao làm giàu cho người khác đến thế. Tôi đặt mình vào hoàn cảnh đó và nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ hạnh phúc đến thế khi có thể giúp người khác kiếm được nhiều tiền. Tất nhiên là cũng vui, nhưng tôi nghĩ nếu tự mình có thể kiếm được từng đấy tiền cho bản thân thì chắc là vui hơn rất nhiều.
Tư duy đó chính là nhân tố xác định sự thành công hay thất bại của 1 người môi giới chứng khoán. Ở ngành chứng khoán này không có chuyện đúng hay sai, mà chỉ tồn tại 2 chữ “hợp lý” hoặc không. Mâu thuẫn lợi ích là thứ bắt buộc phải song hành với những người làm nghề tài chính, bất kể họ muốn hay không, vì đây là công việc liên quan đến tiền bạc.
Mỗi ngày trôi qua đều là những màn thử thách và tra tấn tâm lý cực độ. Nếu khách hàng kiếm được tiền thì có người vui, có người dửng dưng như tôi. Nhưng nếu khách hàng thua lỗ thì chắc chắn ít ai giấu được sự phiền muộn trong ánh mắt của mình.
Khi mới vừa chân ướt chân ráo vào nghề, 1 người môi giới chứng khoán cần phải làm mọi cách có thể để đạt được mức phí giao dịch theo yêu cầu của công ty để được nhận vào làm chính thức. 1 người học việc khi đi làm thường tự trang bị laptop cá nhân. Sẽ chẳng ai quan tâm bạn làm gì, người ta chỉ quan tâm đến số phí giao dịch bạn mang về, hoặc đối với những đứa mới vào nghề như tôi thì thước đo chủ yếu sẽ là số lượng tài khoản mở mới của các khách hàng.
Tôi được xếp vào chung nhóm với các bạn còn rất trẻ, đa số đều mới tốt nghiệp đại học. Ngay lập tức, tôi trở thành đối tượng tiềm năng để mở tài khoản cho 1 bạn nào đó trong nhóm. Ngoài việc đó ra thì tôi phát hiện, các bạn trẻ này chỉ quan tâm đến 1 chủ đề duy nhất là làm sao để chơi game một cách hiệu quả. Thị trường chứng khoán đối với họ giống như ở 1 vũ trụ khác.
Từ 1 kẻ chỉ biết cắm mặt gọi điện thoại như 1 cái máy ở ngân hàng, tôi có cảm giác mình đang được thưởng 1 chuyến đi nghỉ dài hạn ở 1 trong những toà nhà sang trọng ở Sài Gòn. Tôi có cảm giác như chỉ cần dùng 1 miếng bịt mắt khi đi ngủ, kỳ nghỉ này sẽ kéo dài vô tận, sẽ chẳng ai quan tâm tôi làm gì, cũng không ai làm phiền đến tôi. Anh sếp mà tôi tôn thờ cũng ít khi xuất hiện, nghe bảo là anh hay ra ngoài gặp gỡ khách hàng.
Có vẻ như công việc cũ ở ngân hàng đã khiến tôi trở thành 1 con rối thụ động chỉ biết tuân theo những quy trình hà khắc. Tôi dường như không thể làm quen được với 1 môi trường làm việc như thế này. Tôi giống như 1 kẻ mù đang dò đường mà không có bất kỳ cây gậy nào trong tay.
Sau gần 2 tuần làm việc, khi tôi tưởng như sắp buông bỏ tất cả, thì 1 cậu thanh niên với dáng vẻ gầy gò, thư sinh mà Kim Dung lão gia hay miêu tả trong truyện của ông xuất hiện. Đến giờ tôi vẫn thắc mắc không biết cậu ta có phải là người gốc Hoa hay không nhưng trông cậu ta rất giống với miêu tả của nhân vật Doãn Chí Bình trong truyện Thần Điêu Đại Hiệp. Cậu ta giống đến nỗi nếu mà khoác lên mình chiếc áo bào của đạo sĩ thì chắc ai cũng tin cậu ta biết lập đàn cầu mưa.
Nhưng khác với vẻ ngoài đậm tính hủ nho đó, cậu ta lại mang trong mình những phẩm chất của 1 con sói lão luyện ở phố Wall. Phố Wall ở đây là những hình ảnh trong bộ phim Sói già phố Wall của Hollywood bởi tôi chưa từng có kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài.
Ngày làm việc đầu tiên của cậu ta giống như 1 màn ảo thuật hạng nhất khiến tôi hết trố mắt lại há mồm kinh ngạc. Cậu ta làm chủ hoàn toàn mọi cuộc gọi, áp đảo khách hàng bằng những ngôn từ rất Âu Mỹ, điều đó khiến tôi nghĩ phải chăng cậu ta là Việt kiều mới về nước.
Lúc còn làm ở ngân hàng, phong cách gọi điện của tôi bị ảnh hưởng bởi 1 chị tiền bối rất khả kính. Tỷ lệ thành công của chị cao đến nỗi chị là người duy nhất được đặt cách giữ máy quá 5 phút cho 1 cuộc gọi. Ngân hàng có 1 quy định rằng, khi phát hiện khách hàng không phải là đối tượng tiềm năng và thời lượng cuộc gọi đã kéo dài quá 5 phút, thì phải tự động tìm cách kết thúc cuộc gọi nhanh nhất có thể. Nếu cố tình kéo dài cuộc gọi thì nhiều khả năng sẽ bị bộ phận giám sát cảnh cáo và thậm chí đuổi việc nếu vi phạm nhiều lần.
Phong cách sale của chị thường là đánh vào những mối liên hệ tình cảm với khách. Ví dụ như nếu khách hàng có con thì chị thường chia sẻ những bí quyết nuôi dạy con cái, để từ đó thiết lập mối quan hệ với khách hàng. Cách tư vấn của chị khiến cho người nghe mê đắm và rất ít khách hàng chủ động ngắt kết nối trước.
Nhưng đây là 1 cảnh giới hoàn toàn khác. Từ khi cậu ta xuất hiện, hầu như ngày nào tôi cũng được xem phim Sói già phố Wall ngoài đời thật. Khi bắt chuyện làm quen, tôi dần hiểu ra vấn đề. Cậu ta giới thiệu mình tên T, từng làm cho 1 công ty nước ngoài chuyên về đầu tư ngoại hối. T luôn sẵn lòng chia sẻ những tinh tuý mà cậu ta tích góp được từ ngày chập chững bước chân vào ngành tư vấn tài chính này.
T thường phủ đầu các cuộc gọi của cậu ta bằng lợi ích. T luôn lựa chọn những khách hàng đã có sự liên hệ trung gian với cậu ta từ trước, ví dụ như bạn của bạn, anh của chị, cậu của cháu…Như vậy sẽ khiến cậu ta đỡ mất thời gian xây dựng các mối quan hệ thực sự với khách. Thật ra, mỗi phong cách đều có cái lý riêng tuỳ vào định hướng của người bán hàng.
Nếu 1 người môi giới muốn xây dựng mối quan hệ lâu dài với khách, thì dùng tình cảm chính là phương thức hiệu quả. Còn đối với những cỗ máy xay tiền như T, lợi ích của bản thân là tối thượng. Điều này trên thực tế rất có hiệu quả trong việc thuyết phục khách hàng. Nếu 1 người mà còn không biết lợi ích của bản thân mình là gì thì sẽ không bao giờ có được sự tôn trọng của khách. Họ sẽ đánh giá người đó là trẻ con, chưa trưởng thành và không có khả năng tư vấn cho họ về cách dùng tiền.
T luôn giữ vị thế của bản thân ở trên cao. Các câu chuyện cậu ta hay chia sẻ như việc cậu ta từng bỏ qua món đầu tư có mức sinh lời 100 đô la để tập trung theo đuổi phi vụ có mức sinh lời 1000 đô la luôn khiến khách hàng cảm thấy tò mò. Ai cũng muốn biết phi vụ trị giá nghìn đô đó là gì, và khi còn mồi đã cắn câu, cậu ta thường chốt hạ bằng câu nói:
– “Thế nếu em chia sẻ cơ hội đầu tư này thì chị mở tài khoản nhé? Chị mà bỏ lỡ cơ hội này thì uổng lắm. Việc mở tài khoản chả mất đồng phí nào, mà cơ hội này em thấy chị phù hợp mới chia sẻ chứ người khác thì không có đâu nha”
T luôn là tâm điểm của sự chú ý. Cậu ta đúng là 1 ngôi sao thật sự. Điều quan trọng nhất tôi cảm nhận được ở T là sự thực dụng mang đậm phong cách phố Wall. Thứ duy nhất mà T quan tâm chính là tiền, và đó cũng là điểm chung giữa 2 chúng tôi. Bản tính của loài sói trong T khiến tôi có cảm giác bị thu hút còn hơn cả mối tình đầu của mình. Tôi dính vào T như 1 con sam, thậm chí mấy lần đi theo đến tận nhà vệ sinh để tiếp tục thảo luận. Giữa 2 chúng tôi là những cuộc trò chuyện không bao giờ dừng lại, nhưng chỉ có 1 chủ đề duy nhất là tiền mà thôi.
Hào quang của T cũng khiến công ty thay đổi. Chứng kiến sự hiệu quả trong các cuộc gọi của T, sếp tôi yêu cầu bộ phận IT lắp cho mỗi đứa trong nhóm 1 cái điện thoại để bàn và nhờ T huấn luyện cho cả bọn.
Tôi tự biết, mình không thể có được cái chất áp đảo khách hàng như T, nên tôi vừa học T vừa chọn cho mình lối đi riêng. Tôi chỉ có được 1 điểm mạnh duy nhất đó là sự lỳ lợm. Tôi luôn sẵn lòng thất bại 100 lần để đổi lại chỉ 1 lần chiến thắng. Tôi xác định thời của mình đã tới, tự dưng sếp lại dí cho mình cái điện thoại, vốn là thanh kiếm duy nhất tôi trông cậy thời còn làm việc ở ngân hàng.
Nhưng 1 lần nữa, sự tự tin thái quá luôn là nhát dao trí mạng vì nó khiến chúng ta lơ là, không chuẩn bị tâm lý cho những đòn đánh khủng khiếp sắp tới mà đối thủ đã chuẩn bị.